Bij het breien van 19e eeuwse kantjes gebruik ik hele dunne scherpe breipennen. Omdat het garen zo dun is moet ik het vrij hoog vasthouden anders zie ik niet goed wat ik doe. Daarbij beschadigt mijn kleding steeds op dezelfde plek op borsthoogte, vooral wanneer ik op 4 pennen brei. De achterkant van de breipen die ik rechts vasthoud prikt steeds in de stof. Een oplossing is om een opgevouwen theedoek over mijn schouder te hangen om die plek te beschermen, maar dat is niet afdoende.
Onlangs bezocht ik Josefien die een prachtige privé verzameling heeft van handwerk, vooral breirollen, maar ook oude breiboekjes en handwerkgereedschap, waaronder een aantal breischeien of breischedes.
(Zie onderaan voor meer verhalen over haar collectie)
Deze breischedes waren vaak houten of leren kokertjes die onder de riem of rokband gestoken werden of zilveren pronkstukjes met een speld die aan de kleding vastgemaakt konden worden. Ze werden meestal gebruikt om de rechternaald in vast te zetten. Daarbij liet Josefien mij een klein exemplaar zien van zilver. De persoon die het ooit aan haar gaf had zelf geen idee wat het was.
Foto Josefien
Het voorwerpje is ca. 3 cm lang het is plat met aan de achterzijde een aangesoldeerd kokertje. Door een aantal gaatjes in de rand is het op een lapje vastgenaaid.
Uit Antique Needlework Tools van Bridget McConnel
Josefien: “Deze foto komt uit het boek ‘Antique Needlework tools’ van Bridget McConnel. Dat is het enige boek waarin ik deze kleine breischeden ooit heb ontdekt en ze hoorden allemaal bij de collectie van één vrouw. Ze is een paar jaar geleden overleden en toen is haar collectie geveild bij Christie’s in London.
Ze worden gedateerd begin 1800, eerste helft zo’n beetje.
Er staat in haar boek dat ze werden vastgenaaid aan een schort, er staat niet bij wáár aan het schort.”
Bij mij viel het kwartje: Die kleine breischedes van zilver zijn misschien wel voor de 19e eeuwse kantbreister of kousenbreister gemaakt. Het lapje was wellicht bedoeld om bij het eruit glijden van de pen de kleding eromheen te beschermen. Het lapje werd misschien zo met breischede en al op de jurk gespeld. Het kokertje is vrij dun en lijkt me dus voor hele fijne pennetjes bedoeld.
Foto Josefien
Inmiddels heeft Josefien nog een exemplaar bemachtigd:
” Hij is gevonden op Aruba, waardoor er gedacht werd dat het iets Nederlands zou zijn…. Ik sluit niks uit, wie weet, maar in hét Nederlandse boek over handwerkgereedschap komt het niet voor. Maar ja, ze zijn ook zeldzaam, waarschijnlijk veel verloren gegaan, zo minuscuul.
En later wist men wellicht niet meer wat het was.”
Josefien schreef eerder gastblogs voor Berthi Smith-Sanders haar onvolprezen Textielblog. Zoals o.a. over haar breirollenverzameling, een gebreide babyuitzet, over haar oude breiboekjes, over een breirol, over een rol met miniatuurbreiwerkjes.
Als iemand meer weet over deze miniatuur breischedes en het gebruik ervan, dan hoor ik het graag!
Nog even over de breischei in het algemeen. Er is in 1926 een boekje over geschreven door H. Wiegersma. Je vind er wat over op deze site als ook een filmpje van een herder die doet alsof hij ermee breit.
nederlandsgebreid 
Geweldig!!!! Ik zag laatst een afbeelding van een breischede en zocht verder naar info, maar vond niks. Ik begreep niet goed wat de bedoeling ervan was.
Nu lees ik hier hoe het van nut kan zijn. Het is dus een beetje zoals een breiriem, maar eleganter en verfijnder. Zulke accessoires mogen wat mij betreft weer helemaal in de mode komen!
LikeGeliked door 1 persoon
Niet alleen elegant en verfijnd, want de houten breischedes met houtsnijwerk, zoals die op de foto van het Drents Museum, werden gebruikt door herders en boeren. De zilveren puntige kokertjes die vaak aan een chatelaine hingen waren natuurlijk wel zeer verfijnd! Maar leuk dat je er wat aan hebt gehad. Als ik er meer over tegenkom zal ik er nog een keer een blogje aan wijden.
LikeLike
Bij mijn ‘breihouding’ heb ik er geen behoefte aan, maar ik vind het heel interessant om te lezen over oude vondsten die met handwerktechnieken te maken hebben.
LikeGeliked door 1 persoon
Het MOET eigenlijk wel zo zijn dat die verschillende vormen en formaten van de breischedes ook op verschillende wijzen werden toegepast. Je kunt je niet goed voorstellen dat die hele kleintjes waar alleen dunne naaldjes in passen ook op broek- of rokband hoogte werden vastgezet. Jouw idee dat het veel hoger aan kleding werd bevestigd lijkt me heel acceptabel. Totdat iemand het beter weet…..:-)
LikeGeliked door 1 persoon
Kokers voor breinaalden heb ik al eerder gezien maar ik twijfel eraan dat deze kleine voorwerpen gebruikt werden voor breinaalden. Onder een van de afbeeldingen staat: Antique Needlework Tools van Bridget McConnel en volgens mij is needlework borduren, kruissteek, kanttechnieken enz. waarbij naainaalden gebruikt worden. Deze passen perfect in die kleine kokertjes en op oude schilderijen en tekeningen zie je vaak dat vrouwen die aan hun kleding meedragen.
LikeLike
Ook een interessante gedachte Lena. Maar er zijn ook koperen varianten bekend met deze vorm en overal hebben ze het over breischedes. Het lijkt me ook onwaarschijnlijk dat je een ondiep kokertje op een lapje zou naaien en dat vervolgens met speldjes op je kleding zou bevestigen om een naainaaldje in op te bergen. Ik ben wel benieuwd op welke schilderijen of tekeningen je die naaldenkokertjes hebt gezien. Breischedes zijn een hulpmiddel bij het breien en niet bedoeld om naalden in op te bergen. Men was in die tijd gewend met een breischede te werken. Bij het sokkenbreien werd deze tussen de rokband gestoken. Zo kon je bijvoorbeeld je naald erin laten rusten om af en toe met je rechterhand even iets anders doen, zonder het werk weg te hoeven leggen. Deze afbeelding komt uit een book over Antique Needlework tools, maar daar heeft men het ook over breischedes. Volgens mij was needlework vroeger een bredere term voor handwerk, dus ook breiwerk (immers ook met naalden).
LikeLike