In het wrak van de ‘Fedusie’ werd deze want met twee duimen gevonden. Als je die in het donker moet aantrekken hoef je er niet op te letten of je een linker- of rechterwant hebt, hij zit altijd goed. Onder andere het Zuiderzeemuseum bezit ook een paar van dit soort wanten.
De ‘Fiducie’ of ‘Fedusie’ was een vrachtschip, ook wel ‘de Zeehond’ genoemd. Een restant van deze tjalk werd ontdekt in 1967 in Oostelijk Flevoland en is in 1972 opgegraven en later overgebracht naar Batavialand.
Het vrachtschip zou geladen zijn geweest met veldovenstenen en is vergaan in 1882 tijdens een storm. Het verhaal gaat dat de regen de toch al zware bakstenen lading te zwaar zou hebben gemaakt en het schip hebben doen zinken. Schipper Venema woonde aan boord met zijn gezin. De knecht die aan boord was om Venema’s zwangere vrouw te ontzien verzuimde de lading met zeil af te dekken, omdat hij te druk was met zoeken naar zijn nieuwe laarzen, zo gaat het verhaal. Venema was niet verzekerd (om geloofsredenen) en bovendien eisten de schippers die hem en zijn gezin hadden gered daarvoor een forse beloning. De rechter oordeelde gelukkig dat iemand redden een daad van barmhartigheid was en niet voor financieel gewin, maar evengoed raakte het gezin aan lagerwal en vader moest een baantje nemen bij de suikerfabriek om het gezin te onderhouden.
Het verhaal van de ‘Fedusie’ is te beluisteren in deze podcast:
In het wrak van de ‘Drie Gezusters’ werden deze kindersokjes gevonden. Ze zijn gebreid van twee kleuren garen waarbij van de ene sok de strepen van de lichtere kleur bijna helemaal zijn verdwenen. Mogelijk waren deze strepen van een ander, misschien plantaardig materiaal, maar gek genoeg is van de tweede sok wel nog veel bewaard gebleven.
Verder komt uit dit wrak nog een fragment van een sok waar de bovenkant is gebreid in boordsteek van 2 recht, 2 averecht en de onderkant van de voet in gewone tricotsteek. Hij is binnenstebuiten gekeerd gevonden, je ziet duidelijk de bandteen met een stopje.
De ‘Drie Gezusters’, was een vrachtschip dat in 1975 is gevonden bij werkzaamheden nabij het huidige Zeewolde. Het is in 1979 verder opgegraven. Het was geladen met vetkolen en was 19,5 bij 5,5 meter groot. Het wrak was vrij compleet en aan de hand van gevonden krantensnippers bleek het te dateren. Het was op 10 juni 1893 vergaan. De schipper was Meijer uit Wildervank en hij woonde aan boord met zijn gezin, maar allen overleefden de ramp en zij waren gelukkig wel verzekerd.
De volgende fragmenten komen van een veel ouder schip, dat tussen 1620 en 1630 is vergaan en gevonden bij het graven van een gracht in de centrumzone van Lelystad in augustus 1980. Het schip waarvan de grootste helft werd teruggevonden lag onder zware slagzij op de zeebodem. Het had ooit een lengte van 16,35 m en een breedte van 5,5 m. Het had een roef, mogelijk voor passagiers en er is een vrijwel complete inventaris aangetroffen met o.a. een stookplaats, een ton vol tinnen gebruiksvoorwerpen en een houten kist met stro en eieren. Ook vond men zeisen en ander gereedschap vermoedelijk eigendom van seizoenarbeiders (hannekemaaiers) die mogelijk als passagiers aan boord waren. Het schip wordt bewaard op het terrein van Batavialand.
Wat deze stukken geweest zijn niet helemaal duidelijk, hierboven zou volgens mij een fragment van een muts kunnen zijn, gezien de vorm en de minderingen op verschillende plaatsen. Het fragment hieronder kan van een kous zijn, het lijkt wel op een stuk van voor- en achterkant van een teen met in het midden de minderingen..
Later deze week volgt nog een derde blog over de textielvondsten uit de zeebodem.
De Zuiderzee was eeuwenlang zeer drukbevaren en van goot economisch belang, lees er hier meer over: https://historiek.net/de-zuiderzee-als-transportlandschap/145462/
Gegevens over de scheepswrakken: database museum Batavialand
Met dank aan:
Joke Nientker, zij is in dienst van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, gedetacheerd bij Batavialand. Daar draagt ze samen met 2 andere collegaé zorg voor het onderhoud en behoud van de Maritieme Rijks Collectie. Deze collectie bestaat uit zo’n 34000 objecten, grotendeels verkregen door opgravingen, in de polder maar ook elders in Nederland onder water, bv de Waddenzee, en de IJssel. De collectie is beperkt toegankelijk op afspraak. Zie de website van het museum.
Sjoukje Telleman, zij is als textielrestaurator op het moment werkzaam bij Batavialand.
Sjoukje adviseert op het gebied van behoud en beheer van textielcollecties, voert restauraties uit o.a. voor particulieren maar ook bij verschillende musea door het hele land bij projecten op het gebied van restauratie en conservering van textiel. Tijdens haar studie was ze betrokken bij de conservering van de opgedoken kledingschat uit het beroemde Texelse palmhoutwrak, zie dit filmpje.
nederlandsgebreid 